قلعه والی ایلام، بنایی تاریخی در کوهستان

قلعه والی ایلام به جای مانده از زمان قاجاریه است. این بنا شامل یک عمارت است که در حیاط آن حوض و درختان کاج به چشم می خورند. برای آشنایی بیشتر با این قلعه با مجله گردشگری یابکس همراه باشید. همینطور برای خرید بلیط هواپیما ارزان می توانید به پنل رزرواسیون یابکس مراجعه کنید.

سفر به قلعه والی

در ایلام جاهای دیدنی زیادی وجود دارند که باعث می شود آن را به مقصدی مناسب برای مسافرت تبدیل کند. یکی از این مکان ها قلعه والی است. این قلعه در سال 1376 جزو آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای مورد نظر در بخش کوهستانی ساخته شده است.

تاریخچه قلعه والی ایلام

در زمان سلطنت ناصرالدین شاه شخصی به نام غلامرضا خان فیلی، حاکم لرستان بوده است. این حاکم به خاطر لیاقت در میدان نبرد و دست آوردهای خود از طرف شاه عنوان فتح السلطان نائل آمده است.

در همین زمان ها بود که قلعه به دست این حاکم در منطقه ای به نام حسین آباد فیلی تاسیس شد. سنگ نوشته ای که در بخش تخت خان پیدا شده نشان می دهد که این قلعه توسط غلامرضا خان ساخته شده است.

این بنا روی تپه ای به اسم چغامیرک قرار گرفته است. غلامرضا خان در تابستان ها از این بنا استفاده می کرده است. شخصی به نام حاج درویش علی کرمانشاهی کار طراحی قلعه، باغ و حمام را انجام داده است.

اما حجاری آن به دست رضاقلی صورت گرفته است. این شخص با حجاری های خوب خود باعث شد که مورد توجه والی قرار گیرد و امین او شود، به طوری که در هنگام جنگ، غلامرضا خان مسئولیت حفاظت از جان همسران خود را به او می سپرده است.

در سال های جنگ ایران و عراق در حدود نیمی از قلعه تخریب شد، به طوری که در سال 1367 سازمان میراث فرهنگی بازسازی ساختمان آن را به دست گرفت. در حین این بازسازی ها معماران تلاش کردند تا بنای قلعه همانند گذشته باقی بماند و تغییرات زیادی نکند، با این حال برای اینکه بنا بتواند دوام مناسبی داشته باشد، در بعضی قسمت های آن تیرآهن کارگذاری شده است یا دیوارهایی به آن اضافه کرده اند.

در سال 1384 بود که بعد از اتمام بازسازی ها این مجموعه تحت موزه مردم شناسی به فعالیت خود ادامه داد.

علت انتخاب نام قلعه والی ایلام

همان طور که گفتیم قلعه محلی برای استراحت والی در روزهای گرم تابستان بوده است. پس واضح است از آن جا که این بنا به دستور غلامرضا خان ایجاد شده و همین طور مکانی برای استراحت او بوده است، در نتیجه قلعه را به اسم قلعه والی نام گذاری کرده اند.

نگاهی به قلعه والی ایلام

این قلعه ابعادی به اندازه 4500 متر مربع دارد و داخل آن شامل بخش های مختلفی می شود. از جمله این قسمت ها می توان به اتاق آیینه، زندان، تالار شاه نشین و حرمسرا اشاره کرد. خوب است به این نکته هم اشاره کنیم که بخش شرقی و غربی قلعه به صورت قرینه هستند. در ادامه به معرفی بخش های مختلف قلعه می پردازیم:

ورودی ‌های قلعه والی

این عمارت سه در ورودی دارد که در اصلی در بخش جنوبی آن قرار گرفته و معماری آن یونانی است. اگر از این در داخل عمارت بشوید یازده پله در مقابل شما قرار می گیرد که بعد از طی کردن آن ها به بخش نگهبانی خواهید رسید. سپس باید از هشت پله دیگر هم عبور کنید تا به کف حیاط برسید.

از سایر ورودی ها برای رفت و آمد مهمانان استفاده می شده است و در آن زمان ها راهرویی وجود داشته که آن ها را به سمت حیاط اصلی راهنمایی می کرده است.

اتاق نگهبانی

در این قلعه دو اتاق نگهبانی در نظر گرفته شده که به صورت نیم دایره ای شکل هستند و جایگاهی هم برای نگهبانان در آن وجود دارد. یکی دیگر از مکان هایی که مورد استفاده نگهبانان بوده است طاق نماهایی است که در راهروها وجود داشته اند.

حیاط

این حیاط ابعادی به اندازه هفتصد متر مربع دارد و توسط ساختمان قلعه احاطه شده است. اگر به داخل حیاط وارد شوید، شاهد یک باغچه زیبا خواهید بود. درختان کاج کهنسالی هم در نزدیکی قلعه قرار دارند که باعث می شوند نمای عمارت جذاب تر شود. از دیگر بخش های آن وجود حوضی است که با فواره خود هوای خنکی را در حیاط ایجاد می کند.

آینه کاری سقف

در گذشته سقف قلعه والی با آیینه هایی پوشیده شده بود، اما در حال حاضر تنها قسمت کوچکی از آن در قسمت غربی عمارت به جای مانده است.

اتاق شاه‌ نشین

یکی از قسمت های اصلی قلعه تالار شاه نشین است. این تالار در بخش شمالی بنا واقع شده است. ابعاد تالار به نسبت سایر اتاق ها بزرگتر است و یک حوض هم داخل اتاق وجود دارد.

در ابتدا حوض توسط سنگ های مرمر پوشیده شده بود، اما بعد از تخریب و در طی ترمیم دوباره کاشی های رنگی به جای این سنگ ها استفاده شده اند. نکته دیگری که این اتاق را متمایز کرده، وجود طرح های گل و گیاهی است که روی دیوارها و سقف آن کشیده شده است.

چشمه “بی بی”

در زمان ساخت قلعه از این چشمه برای تامین آب آن استفاده می کرده اند که اینکار به کمک یک تنبوشه صورت می گرفته است. تنبوشه لوله ای از جنس سفال است که برای انتقال آب از آن استفاده می کرده اند. اما در گذر زمان آب چشمه خشک شده و الان از آب لوله کشی استفاده می کنند.

زیرزمین قلعه

در بخش غربی و شرقی 6 زیرزمین وجود دارد که هر کدام ارتفاعی برابر با 2 متر دارند و منبع روشنایی آن ها از پنجره ها است.  

موزه مردم شناسی قلعه والی ایلام

این موزه باعث شده تا گردشگران بتوانند با آداب و رسوم این منطقه بهتر آشنا شوند. هدف از این موزه آشنایی با آئین عروس، نحوه زندگی در سیاه چادر و لباس مردم ایلام بوده است. همین طور در این بنا غرفه هایی وجود دارند که در آن ها کسب و کار مردم از جمله خراطی، جاجیم، نمدمالی، قالی بافی، چیت سازی و … معرفی شده است.

در این موزه همین طور پیکره هایی از افراد معروف هم ساخته شده است. در قسمت دیگر قلعه می توانید شاهد اتاق هایی باشید که در آن ها اقوام مختلف عرب، لر و لک را معرفی کرده اند. مدیر کل میراث فرهنگی ایلام بیان داشته که این موزه برای معرفی باورها، ارزش ها و فرهنگ های مردم در گذشته های دور شکل گرفته است.

در تعطیلات عید نمایشگاه صنایع دستی در این مکان برپا می شود و شما می توانید حین لذت بردن از موسیقی که پخش می شود از فروشگاه های آن سوغاتی بخرید.

ساعت کار موزه قلعه والی: گردشگران می توانند در تمام ایام هفته به جز روزهای دوشنبه و جمعه از 8 صبح تا 3 بعدازظهر به این موزه مراجعه کنند. همین طور بازدید از این موزه هزینه ای هم در پی دارد.

معماری قلعه والی ایلام

در گذشته هنگامی که قلعه ساخته شد در کنار آن خانه ای وجود نداشته است، اما هم اکنون این عمارت توسط خانه ها احاطه شده است. عمارت مورد نظر شامل 25 اتاق، 2 تراس و 4 ایوان است. همه اتاق ها به گونه ای ساخته شده اند که به یکدیگر مرتبط می شوند.

بخش غربی و شرقی قلعه به صورت متقارن است و در ارتفاع 80 سانتی متری از سطح حیاط قرار گرفته اند. شما می توانید برای رفتن به پشت بام از سه راه پله استفاده کنید. سقف عمارت به صورت نیم دایره ای است و قوسی 3 قسمتی به سبک رومیان دارد.

در این بنا تراس هایی وجود دارند که به صورت سرپوشیده هستند و پنجره های آن رنگی است. همین طور بهتر است به سرستون های طرح دار، ستون های دایره، نرده های آجری و قوس های آن هم اشاره کنیم.

مصالح استفاده شده در قلعه والی ایلام

در زمان ساخت این قلعه از آجر، سنگ و گچ استفاده شده است. همین طور در بخش هایی مانند کف حیاط، پشت بام و اتاق از آجرفرش و آهک استفاده کرده بودند، با این حال بعد از ترمیم از موادی مانند سیمان استفاده شد تا دوام بنا افزایش یابد. وجود قوس های هلالی و جناغ رومی سبب شده تا دوام عمارت افزایش یابد.

امکانات قلعه والی ایلام

از آن جا که قلعه در شهر است، پس به راحتی می توان با انواع وسایل حمل و نقل به آن دسترسی داشت. امکانات این قلعه تنها شامل سرویس بهداشتی می شود اما گردشگران می توانند برای خوردن غذا به رستوران هایی که در کنار بنا وجود دارند، مراجعه کنند.

بهترین زمان برای بازدید از قلعه والی

ایلام شهری است که در ناحیه کوهستانی شکل گرفته است، در نتیجه بهترین زمان برای سفر به ایلام در بهار و تابستان است. در فصل بهار دمای هوا بسیار دلپذیر است و البته تعداد مسافران هم افزایش می یابد.

زمان دیگر در اواخر شهریور است که هوا دوباره رو به خنکی می رود و شما می توانید از هوای دل انگیز منطقه لذت ببرید. در پاییز و زمستان سفر به ایلام کاهش می یابد، اما هزینه هتل ها و همین طور بلیط هواپیما هم کمتر می شود.

قلعه والی کجاست؟

ایلام، خیابان پاسداران، مقابل شهرداری

قلعه والی در خیابان پاسداران واقع شده و برای رسیدن به آن می توانید از تاکسی یا ماشین خودتان استفاده کنید.

نحوه دسترسی به قلعه والی ایلام

چنانچه با هواپیما سفر می کنید، فرودگاه بین المللی شهدای ایلام در خدمت شما خواهد بود. توجه به این نکته ضروری است، به خاطر اینکه ایلام در بخش کوهستانی است، پس بیشتر پروازها در موقع روز صورت می گیرند.

روش بعدی استفاده از اتوبوس است. سفر با اتوبوس هزینه بسیار کمتری دارد و می توانید بلیط را از پایانه های شهر خود خریداری کنید. اما اگر با ماشین خودتان قصد سفر به ایلام را دارید و مبدا شما از تهران است، باید بدانید که این شهر از ایلام 670 کیلومتر فاصله دارد و به صورت حدودی هشت تا ده ساعت طول می کشد تا به ایلام برسید.

زمان بازدید از قلعه والی ایلام

گردشگران می توانند همه روزه جز دوشنبه ها از این قلعه بازدید کنند. همین طور ساعت کاری آن از 9 تا 12 بعدازظهر و از ساعت 14 تا 20 شب است.

نکات مهم در سفر به قلعه والی

در هنگام سفر به این قلعه باید ابتدا محل اقامت خود را در ایلام انتخاب کنید. از جمله هتل های نزدیک به این بنا می توان به هتل های دالاهو، ایلام، هلاش، کربلا و زاگرس اشاره کرد.

جاهای دیدنی نزدیک به قلعه والی ایلام

حیف است که به ایلام سفر کنید و تنها از قلعه آن بازدید نمایید به همین دلیل در ادامه لیستی از جاهای دیدنی ایلام را به شما معرفی می کنید که حتما آن ها را در برنامه گشت و گذارهای خود قرار دهید.

پارک کودک ایلام

پارک ایلام فضای مناسبی دارد که همه گروه های سنی می توانند از آن استفاده کنند. وسایل بازی مختلفی برای کودکان و ابزارهای ورزشی برای بزرگسالان در نظر گرفته شده است.

در این پارک همچنین یک کتابخانه هم وجود دارد که نوجوانان می توانند از آن استفاده نمایند. پارک کودک از قلعه والی 1.2 کیلومتر فاصله دارد.

آدرس پارک کودک ایلام: ایلام، میدان 22 بهمن، خیابان ولایت

پارک سراب

پارک سراب یا ملت از جمله جاهای دیدنی ایلام است که در کبیر کوه ساخته شده است. این محل آب و هوای خوبی دارد و برای دورهمی های خانوادگی بسیار مناسب است. همچنین در فضای آن گل های رنگارنگی کاشته شده که می توانید از تماشای آن ها در حین پیاده روی لذت ببرید.

آدرس پارک سراب ایلام: ایلام، پنج کیلومتری جاده دره شهر به آبدانان

تپه خرگوشان ایلام

این تپه را به اسم تپه شاهد هم می شناسند. در زمان های گذشته خرگوش های زیادی در این تپه زندگی می کرده اند به همین دلیل به این اسم شهرت داشته است. از این تپه می توانید برای کوهنوردی یا طبیعت گردی استفاده کنید.

آدرس تپه خرگوشان: ایلام، بلوار مدرس

کاخ فلاحتی ایلام

این کاخ در سال 1390 و در زمان قاجاریه ساخته شده است. این کاخ بعدها به یک موزه تغییر یافت. حاکم این منطقه برای استراحت از این کاخ استفاده می کرده است و باغی هم در اطراف قلعه وجود داشته اما در حال حاضر اثری از آن به چشم نمی خورد.

این موزه شامل 4 بخش می شود، این قسمت ها شامل گیاهان دارویی، بخش ابزارهای سنگی، اسناد اراضی کشاورزی، نمایش وضعیت کشاورزی و …. می شوند.

آدرس: ایلام، خیابان آیت‌ الله عبدالرحمن حیدری ایلامی

منطقه جنگلی شش دار

این پارک در جاده ایلام – کرمانشاه ساخته شده است. در گذشته این پارک را شیش دار صدا می کرده اند که به معنی جنگل های انبوه بوده است. این پارک در تمام ایام سال زیبا است و می توانید از بازدید آن لذت ببرید.

آدرس منطقه جنگل شش دار: ایلام، کیلومتر پنج جاده ایلام به کرمانشاه

پارک جنگلی چغاسبز

در این پارک جنگلی درختانی مانند سرو، گردو و اقاقیا کاشته شده اند. در این پارک همچنین پرندگان کمیابی هم زندگی می کنند. امکانات پارک چغاسبز شامل زمین بازی و غرفه های مختلف آن می شود.

آدرس پارک جنگلی چغاسبز: ایلام، بزرگراه امام خمینی